Misschien wat laat, maar van mij nog wat *TIPS* die niet genoemd zijn:
1) Een lap schone witte badstof
Met lauw water licht vochtig maken, en dan steeds met een nieuw en schoon stukje daarvan de vlek 'er af tillen' (i.p.v. 'er in wrijven'.)
Best in de twee richtingen van het bevlekte weefsel, bij
twill ook diagonaal.
Steeds even nawrijven met een droog stuk witte badstof; dus om-en-om vochtig en droog. (Vochtig, niet
nat!)
Bovenstaand kan ook in combinatie met een beetje
ossegal, uit een flesje of van eenblok. Maar héél weinig: twee druppels, of de klamme lap even over het zeepje wrijven.
Werkt op dassen, maar ook bij andere kledingstukken.
Het is verbazend hoe je met (veel) geduld en herhalen –nooit boenen, duwen, raggen: dan kan de stof gaan pluizen– zelfs heel nare vlekken weg of bijna weg krijgt.
2) (Tóch maar)
geheel in water.
Waar 'water op een vlek' vrijwel altijd een kring geeft, gebeurt dat niet als je het gehele stuk nat maakt.
(Hygroscopie, chromatografie, capillair-werking: lang weteschappelijk verhaal, maar bij een 'splash' 'verplaats' je de vlek naar de randen. Tevens de reden dat je de das geheel in de benzine moet dompelen overigens. Zie aldaar.)
Afhankelijk van de oorzaak van de vlek kan water afdoende zijn, en zelfs beter dan een oplosmiddel.
Suikerhoudende vlekken altijd eerst met water behandelen!Een beetje groene zeep of pH-neutrale (body)shampoo ('voor de gevoelige huid', zonder parfum, hypo-allergeen, u weet wel) werkt goed als vlekoplosser, maar houdt het vuil bovendien zwevend in de oplossing (het mengsel eigenlijk, een oplossing en emulsie zowel als suspensie. Laat maar...)
3) Alcohol (= ook spiritus.)
Na water probeer je alcohol.
Die kun je duur kopen, ethanol, maar dat is spiritus ook, alleen hebben ze daar gif, een kleur en een geur aan toegevoegd zodat we het niet zullen drinken en er daarom geen hoge accijns op wordt geheven.
Spiritus kost 70 centen de liter en hoef je aleen maar te
ontkleuren.
Dat gaat heel simpel: giet het in een blank-glazen fles en zet het in je zonnigste vensterbank, of zelfs ergens buiten waar het volop zon krijgt; dan is het binnen een paar dagen tot een paar weken volkomen kleurloos geworden.
(Ook kun je sterke 'neutral white grain spirits' (of 'potatoe spirits') dus wodka en equivalenten.
Daar zit weliswaar water door, maar kan je ingeval
optie 2) besparen...
4) Wasbenzine
Genoegzaam bekend en inderdaad een klassieke en vaak afdoende methode om de das (of vettige
tweed caps) weer rein en proper te krijgen.
Net als bij water en alcohol is volledige onderdompeling het veiligst, maar als dat niet kan of wenselijk is, dan kun je met wasbenzine en wit badstof ook volgens optie 1) te werk gaan, dus de vlek plaatselijk behandelen.
Overigens spreekt het vanzelf dat je eerst zoveel mogelijk prut en nattigheid verwijdert op de conventionele wijze: blotten, dus opzuigen met steeds schoon keukenpapier, papieren zakdoekje, (inlegkruisje of damestampon.... tsja) dan wel –daar is 'tie weer– schoon, wit badstof.
Niet wrijven! Knijpen of duwen, maar beslist nooit wrijven met celstof.
5) Tetra of Tri
Eigenlijk
tetrachloormethaan en
trichloorethyleen.
Het eerste werd vroeger gewoon bij de drogist verkocht als 'vlekkenwater', het tweede bij de verfwinkel als ontvetter en oplosmiddel, o.a. om PVC-pijp mee te verlijmen.
In kleine flesjes werd tri bij de speelgoedwinkel verkocht om bouwpakketjes mee te plakken.
Maar sinds de overheid weet dat je er vreselijk high van wordt en ook nog eens de krebs van kan krijgen is daar moeilijk aan te komen.
Het is echter hetzelfde (of vergelijkbaar met) het spul dat de 'stomerij' gebruikt; die gebruiken geen stoom, maar oplosmiddel:
chemisch reinigen heet het dan ook officieel.
Met wat speuren op de interwebs kun je nog wel aan tetra, tri of vergelijkbare oplosmiddelen komen, al zal dat dan per jerrycan(netje) zijn.
(
Meine Alte heeft nog een flinke voorrdaad, van toen er in de Europoort nog perspex werd gefabriceerd, dus ik tref het.)
Gebruik je het buitenshuis, met beleid en sluit je de fles goed af, dan is er niets om je zorgen over te maken.
Overigens, niet onbelangrijk:
De meeste kleding kun je gewoon met water en zeep wassen!
Not a lot of people know that!De 'industry' is bang voor klachten en claims en speelt bij de wasvoorschriften op zeker.
(Je mag er ook een complot, een kongsie met de stomerij-mafia in zien voor mijn part. Zou kunnen, weet ik niet.)
Nu ken ik inderdaad mensen die zelfs een linnen theedoek nog weten te verneuken in de wasmasjien, maar als je een kledingstuk niet benadert als een huisvrouw, maar als een wetenschapper of kleermaker, kan je best je goeie goed in een sopje wassen.
(Zelfs vieze jasjes was ik! Het drogen ervan is nog de grootste uitdaging. Net als 'de Barbour waxen' is 'je sports coats wassen' een midzomerklus. En vergeet het trouwens met geplakt spul. Wol, jute, katoen, linnen, kapok, paardenhaar: geen enkel probleem echter!)
Vanzelfsprekend doet men dat in een ruime, schone tobbe, niet in een wasbak of emmertje.
Op de hand, maar dat moge duidelijk wezen.
Met het stuk binnenstebuiten gekeerd.
Met shampoo, of beter nog, een milde detergent, zo'n modern vloeibaar wasmiddel dat al bij lage temperaturen werkt.
Daar zitten o.a. enzymen in, die op het vuil inwerken, het oplossen of losweken.
(De zeep is alleen om te ontvetten en het vet in emulsie te houden, zodat je het weg kunt spoelen. In tegenstelling tot vlekken moet je vuil juist met een 'oppervlakte-actieve stof' weg krijgen. Soms ook dmv ionen, positief geladen moleculen, al hoeft dat niet. Anyway.)
Als het water aangenaam handwarm is –zou je het je baby of huisdier aandoen?– kan er weinig gebeuren.
Eerst even goed ondergedompeld in laten weken, om de enzymen hun werk te laten doen.
Tussentijds goed agiteren en omroeren, om het vuil los en zwevend te krijgen.
Niet wringen, maar 'masseren', en voorzichtig boenen stof-op-stof kan wel, in de boorden of aan een pijp/mouw bijvoorbeeld.
Het hele stuk uit het water tillen en weer terug laten zakken, 'dompelen' werkt ook prima.
Deze handeling herhalen met òf nog eens detergent, òf gelijk met schoon water.
Daarna verversen en spoelen, zo'n drie tot vier keer, totdat het spoelwater volledig helder is.
In de tussentijd houd je natuurlijk het model van de jas, broek, trui,
what have you, dondersgoed in de gaten.
Afhankelijk van wàt het betreft laat je het stuk nu eerst goed uitdruipen, aan een hanger, of liggend op een wasrek.
Na een half uur leg je het tussen twee dikke lagen schone, kurkdroge handdoeken.
Na weer een paar uur keer je het nog flink vochtige stuk en trek je het zo goed mogelijk in model. Daar mag best kracht aan te pas komen, maar
niet bij acetaat, voering, want dat is gemaakt van hout-cellulose en boterzacht zolang het vochtig is.
(Hier komt het 'denken als een kleermaker' goed van pas! Nu kun je ook vrij simpel de
roll van revers aanpassen, bijvoorbeeld van 3 naar 2½)
Weer daarna hang je het stuk luchtig op, af laat je het plat verder drogen, op een handdoek, het af en toe om- en -binnenstebuiten kerend.
(In voorkomende gevallen –katoen, niet of nauwelijks gevoerd– wil ik het stuk na het uitdruipen ook wel in de centrifuge doen, met de trommel vol droge, schone handdoeken. Maar dat zou ik niet met alles proberen...)
Eenmaal 'strijkdroog' –dus niet kurkdroog– het stuk strijken en persen zoals te doen gebruikelijk, waarbij een mouwplankje en strijkbol onmisbare diensten bewijzen.
Maar het kan, en je hebt er gelijk een mooie hobby bij!
Oefenen met toch-al-afgeschreven items kan alleen maar plezierige verrassingen opleveren!
<vgl. 'toetsenbord in de afwasmachine': kan je nooit op achteruit gaan als je al een nieuwe hebt. Leen er dus voortaan eerst een!Happy washing gents!
PS Goh, niemand iets over
pepermuntwater?
PPS Bij bloedvlekken gebruik je het best het speeksel van degene van wie bloed is. Op schoon, wit badstof, vanzelf.
Of, indien het een héél klein spatje bloed betreft, een met speeksel bevochtigde draad er net zo lang met de naald doorheen halen tot het vlekje weg is.
Haute Couture-naaisters doen dat zo.
