Een kleine aanvulling op het informatieve Engelse verhaal in de post van MaChemist.
Lijnolie wordt al een eeuwigheid gebruikt voor het verduurzamen van lederen zolen. Mijn vader (chemicus in ruste) leerde het meer dan zestig jaar geleden van zijn vader.
Het is wel van belang ongekookte (rauwe) lijnolie te gebruiken. Deze is te koop in bv een reformzaak (of goede supermarkt) voor minder dan drie euro voor 250 ml. In de betere hobbywinkel verkoopt men ook wel lijnolie voor het zelf maken van olieverf, maar dit is meestal gekookte lijnolie. Deze droogt weliswaar sneller maar dat komt doordat de dubbele bindingen deels al zijn verbroken. Het effect op de verduurzaming zal dus minder zijn.
Lijnolie bevat esters van linol-, linoleen- en linolinezuur, rechte ketens met respectievelijk één, twee en drie dubbele bindingen. Deze polymeriseren tot een taaie, harsachtige en waterafstotende substantie. Opgenomen in het leder verbetert deze de slijtvastheid en waterdichtheid van de zool. Zo men wil kan men dit vergelijken polyesterkoffers of -boten, die vervaardigd zijn uit glasvezelmatten (i.p.v. leder) met kunsthars (i.p.v. lijnolie).
Door het hoge gehalte aan onverzadigde vetzuren is lijnolie te prefereren boven raapzaad- en andere spijsoliën. Dierlijke vetten of oliën, en synthetische oliën (bv. siliconenolie) bevatten geen onverzadigde vetzuren en zullen dus niet polymeriseren. Het gebruik hiervan lijkt mij weinig zinvol voor de slijtvastheid. Ze kunnen, dunkt me, wel dienen ter verbetering van de watervastheid.
Met lijnolie doordrenkte lappen (of keukenpapier) kunnen inderdaad warm worden door de polymerisatiereactie, zodat opgefrommeld in vuilnisvat of poetsmand broei en mogelijk brand kan ontstaan. Als een poetslap gebruikt wordt, deze altijd geheel uithangend laten drogen.
De in de familie overgeleverde methode van aanbrengen is eenvoudig en veilig (zonder poetslap). Eerst de zolen een of enkele dagen belopen, om de gladde lak/verflaag te doen verdwijnen en enige ruwheid te verkrijgen. Vervolgens een theelepel olie op de zool aanbrengen en met een vingertop gelijkmatig verdelen. Een droge, iets geruwde zool neemt de olie ogenblikkelijk op. Deze behandeling enkele malen herhalen, totdat de zool na het verdelen van de olie wat vettig blijft. Dan de zool een nacht laten drogen en ze zijn geschikt om lange tijd comfortabel te belopen.
