De reactie/recensie van de ons helaas ontvallen Theo van Gogh wil ik jullie zeker niet onthouden. (bron:
http://www.propriacures.nl/archief.php?artikelid=286)
Beste Jort,
Dames en heren! Hij speelt polo, draagt de juiste sokken, wipt het juiste vrouwtje en verhangt zich tijdig als de beurs tegenzit; zie daar de ideale man uit Extravaganza!, het boekje waarvoor we hier bijeen zijn.
Wie is die ideale man? Op bladzij 116 zien wij Theo van Gogh in één van zijn bevalliger poses. Het bijschrift duidt hem aan als de zelfbenoemde befkoning. Nu is de vraag natuurlijk of er zoiets bestaat als een vorst bij wie het water in de mond loopt tijdens het aanschouwen van het zoveelste vochtige vagijn. Ik heb Jort Kelder op dit gebied veel mogen leren, juist omdat Jort voornamelijk in zichzelf geïnteresseerd is en vaak niet de tijd neemt om het zwakke geslacht naar de mond te praten. 't Zal zijn onervarenheid wezen. Extravaganza is een goed geschreven, geestig boekje dat zich uitsluitend met de buitenkant bezig houdt. Het opgewekte cynisme dat ervan uitgaat, is een verademing in een land dat altijd gebukt ging onder de gesel van Calvijn. 'Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg', is bet beroemdste Nederlandse gezegde. De verpletterende saaiheid van de wereld krijgt bij ons vooral gestalte in een programma als Big Brother, dat televisie had kunnen opleveren waar nog generaties lang over gepraat zou zijn geworden als ze - ik jat dit voorbeeld van Erik van Sauers - bijvoorbeeld een TBS-ontsnapte hadden laten meedoen zonder te zeggen wie 't is.
Maar niks natuurlijk, lauw loenen.
De helse gewoonheid van dit land prangt des te meer in een tijd dat het geld niet aan te dragen valt. Extravaganza zal zeker een succes worden, maar niet zo goed verkopen als de werkjes van de grote denker Kuitenbrouwer, simpelweg omdat het vergeleken met de schrijfsels van Janneman niet oubollig genoeg is. In die titel, Extravaganza, zit iets verontschuldigends; 't klinkt Italiaans, dus mag 't.
Extravaganza leerde mij dat er drie soorten kaviaar zijn, waarvan de duurste niet per se de beste is. Dat vond ik jammer, want als ik met een vrouw uit eten ga, kies ik altijd de duurste wijn van de kaart, juist omdat zij misschien dan ook nog wat aan de avond heeft. Wordt ons leven rijker als we weten waarin de kenner zich onderscheidt van de snob? Ik betwijfel 't, maar leuk is 't wel, ik hoor mezelf op feestjes al ouwehoeren over kaviaar.
Als jongetje hebben we allemaal gedroomd voor één dag James Bond te mogen wezen, maar uit Extravaganza blijkt dat diens voorkeur voor - ik noem maar wat - de Dom Perignon op z'n minst twijfelachtig is. Waarom moeten de zekerheden van mijn jeugd altijd ondergraven worden?
Extravaganza heeft iets honends over de suckers die met een jaarsalaris van - pak 'm beet - de hoofdredacteur van Quote moeten zien rond te komen. Als verstandige rijkaard zou ik zeggen 'Men moet toch juist zijn portier in ere houden?', maar Extravaganza spuugt op de gerechtvaardigde eisen van het proletariaat, gruwt van klassenstrijd en brengt een ode aan de enige rechtvaardigheid die ons tranendal nog kent: geld, geld, geld... -U begrijpt dat ik - afkomstig uit Wassenaar en opgegroeid in een familie die uit verkeerd begrepen idealisme zo'n zes miljard gulden aan schilderijen en teke-ningen weggaf aan de Staat der Nederlanden '- dat ik ook daarom het boekje met een zeker genoegen bekijk.
Extravaganza zal een nieuw begrip in de vaderlandse sociologie introduceren, de Kelder-factor, formule waarbij de exclusiviteit van het artikel een meerwaarde krijgt in relatie tot zijn onbekendheid bij het plebs. 't Is doodzonde dat Kelder te ijdel is om de politiek in te gaan, want ik ken geen groter genoegen dan wanneer hij - ontketend - de tegenstanders van de vrije markt te lijf gaat voor de camera. Zijn smetteloze strepen-overhemdjes en bretels zouden het land helaas dermate irriteren dat hij - hoewel ieder debat gewonnen - een catastrofale uitslag voor de VVD zou veroorzaken. Nee, dan liever die charmante toeteraar Dijkstal, of dat galjoen der Wanhoop op Economische Zaken. Die zeggen namelijk niks, maar glimlachen zo sympathiek. Je kan Jort nooit verwijten dat 'ie te beroerd is om op deze of gene teen te gaan staan. Als u Extravaganza leest, probeert u zich dan voor te stellen hoe Kelder de besproken begrippen en artikelen met zijn bekende grijns als van een Barracuda aan u voorhoudt. Hij is de vleesgeworden karikatuur van de lezers voor wie dit boekje bedoeld is: voor altijd jong, mateloos ambitieus en allergisch voor tegenstanders die hem met zijn eigen wapen - de demagogie - bestrijden. Na lezing van het geval vermoed ik dat 't voor Kelder niet gaat om het geld op zich, nee, 't is hem eerder te doen om de paupers onder ons te laten zien hoe wezenloos gevuld een Jort op jonge leeftijd al kan lijken zonder daarbij zijn eigen tv-programma te hoeven kopen. Heeft Jort Kelder meer smaak dan Harry Mens? Ik beveel aan dat Extravaganza gratis wordt uitgereikt aan iedere nieuwe bijstandstrekker die de Sociale Dienst betreedt, want de zegeningen van Kelders kapitalisme kunnen niet genoeg over het hoofd van de onmachtigen worden uitgestort; als pek en veren, mag ik wel zeggen. Mocht Kelder zich op tijd doodrijden in zijn Porsche-achtige showroom-vehikel, dat wil zeggen tussen nu en drie jaar, dan wordt Extravaganza beslist legendarisch. Een luttele prijs, dunkt mij, voor onsterfelijkheid.
Overigens: ik zou Kelder niet graag missen, al was 't maar omdat 'ie dankzij z'n stukjes en optredens voor tv de bal als acceptabele medeburger in Amsterdam heeft geherintroduceerd. Dat staatssecretaris Vermeend eerst niet bij Felix Rottenberg op TV wilde komen omdat Jort ook aanwezig dreigde te zijn, en dat dezelfde vervolgens in zijn onschuld aan de gewichtige bewindsman vroeg waarom meneer toch geen lid was van de VVD, en ondervraagde hierna bewonderend gewag maakte van - ik citeer - 'Jorts briljante vraag'...Och, 't was een Judas-kus en Jort bloosde terecht en je zag hem denken: 'Gepakt!'. En toch...'t had iets van erkenning, deze acceptatie van de bal als mens in socialistische kring. Het ergste wat de samenstellers van Extravaganza kan overkomen is een bespreking als 'goed geschreven, maar wanneer gaan ze het eens over iets wezenlijks hebben?', waarmee dan wordt bedoeld dat het avontuur van ons jagen op de steppe van de geest uit meer zou moeten bestaan dan exploraties inzake de correcte manchetknoop of de juiste sokophouder.
Het is inderdaad jammer dat de samenstellers ons geen leidraad meegeven over hoe als nieuwe rijke om te gaan met onze alimentatieproblematiek, onze vervelende kinderen, hoe onze maîtresse af te kopen, de druiper of enig ander souvenir en - niet te vergeten - het vraagstuk van de sympathieke euthanasie in relatie tot de erfenis.
Of is het geheim juist dat wie zich veroorloven kan aan polo te doen bovengenoemde valstrikken wel als de minste van zijn problemen ziet; het balletje moet rollen, dat is belangrijk, toch? Is Extravaganza een blijk van de oppervlakkigheid die het huidige tijdsgewricht teistert, of juist een pamflet dat onze ware vrijheid bezingt; de vrijheid om te genieten van je geld en dat te laten zien ook? Tegen alle moraaltheologen van de vrome pastorie van Links die menen dat Kelder en de zijnen door hun gedrag en uitingen de have nots in een kaste plaatsen waar alleen de paria thuis hoort, antwoord ik dat zulks ongetwijfeld het geval is; en ook dat te vrezen valt dat de paria's van morgen zich alleen zullen kunnen verheffen dankzij het rauwe kapitalisme dat in Extravaganza impliciet wordt aangeprezen. En toch... er zit ook iets babbeligs in al dat gejeremiëer over het juiste automobiel. En nergens krijg ik te lezen welke lippenstift een vrouw moet dragen om de juiste afdruk na te laten op de uitlaatpijp van mijn Jaguar. Daar staat tegenover dat de dandy-achtige toon waarop de samenstellers hun lezer tracteren, op z'n best ook een knipoog is naar henzelf. Wij moeten de onnozelen van geest die Extravaganza al te letterlijk opvatten en het als een bijbel volgen beklagen. Maar de anti-extravaganten in het Nederland dat richting de eeuwwisseling sukkelt, zijn nog veel beklagenswaardiger; zoveel geld en zoveel zondebesef, zo weinig talent om te genieten van al dat over de balk te smijten slijk. Ergens staat geschreven dat de Nederlandse miljonair beschaamd zal zijn. Extravaganza heft de Fuck You!-vinger naar een Partij van de Arbeid-cultuur van rijke mensen waarin - ik citeer -'een stukje bewogenheid' of hoe 't verder heten mag in dat verschrikkelijke jargon van die club, nog altijd aanbevelenswaardig is. Extravaganza is één groot pleidooi voor aanvaardbaar egoïsme en het recht, juist van de rijke, om asociaal te zijn, dat wil zeggen als patser zijn minder bedeelde medemens tot voorbeeld te strekken.
Zoals de veelgeprezen 'multi-culturele samenleving' uitgevonden is om het schuldgevoel te delgen van blanke miljonairs als Paul Rosenmöller in hun witte buitenwijken, zo hoort Extravaganza vanaf vandaag op zak bij iedere beroepspuber die zich jennend wil staande houden in het land van de nieuwe dominees. Geld geeft vrijheid, dames en heren. Het is jammer dat Extravaganza zich niet ook met de oorlog der ideeën bezig houdt, want in een land waar de terreur van noemende 'antidiscriminatie-bureau' s' hoogtij viert, kan een vloek in de kerk best een opluchting zijn.
Maar misschien heb ik hierin ongelijk; Extravaganza is het 'Hoe hoort het eigenlijk?' van nu en leert iedere plebejer met mes en vork te blijven eten, ook en juist als de bediening ons niet bevalt. Die arrogantie is Bloemendaals en zal daarom altijd gehaat worden, want Nederland is toch vooral Zoetermeer. Soms peins ik: 'Is er leven vóór de dood?' Na lezing van Extravaganza moet het antwoord bevestigend luiden: er valt nog zoveel bloed onder nagels vandaan te krabben. Geld is onze waarheid en Jort Kelder onze profeet. En helaas, uit alles blijkt zijn gelijk: het kapitalisme heeft wel heel overtuigend gewonnen. Jort gelóóft in wat 'ie in Extravaganza en op TV beweert; noem dat maar 'ns cynisch.
Als wij ons bedenken dat dankzij de uitgever van Quote, die zijn loopbaan begon met het ledigen van de clubkas in Dansen bij Jansen en die zijn zwarte geld later deels in de bladenbranche stak, dat dankzij Maarten van de Biggelaar dus, types als de samenstellers van dit boek hun talent hebben kunnen ontplooien... en, dat dankzij Margo hier om de hoek die al voor twaalfduizend gulden aan bloemen uit haar kraampje heeft geleverd aan het deftige hotel waar wij hier nu vertoeven zonder zelfs nog maar een eerste betaling te hebben mogen ontvangen... dan moge duidelijk wezen dat de kringen waarin Jort Kelder verkeert de juiste zijn. En dat wie koekeloert in Extravaganza één ding helder wordt: geld stinkt niet. Nooit.
Jort Kelder en Yvo van Regteren Altena, Extravaganza! Basics voor de bezittende klasse, Uitgeverij Prometheus, ƒ 29,90. (toespraakje ter ere van de uitreiking van het eerste exemplaar in Blakes hotel op 11 november.)
